کتاب
شماره : 29407
۷:۲۵ ۱۳۹۲/۶/۱۰
کتاب علمی پژوهشی « علم مدنی فارابی »

سرشناسه : صدرا، علیرضا ‏عنوان و نام پدیدآور : علم مدنی فارابی/علیرضا صدرا ؛ پژوهشکده نظام‌های اسلامی، گروه علمی سیاست ؛ ارزیابان علمی نجف لک‌زایی، غلامرضا بهروزلک، محسن مهاجرنیا ؛ ویراستار علمی محسن مهاجرنیا. ...


کتاب علم مدنی فارابی، نظریه پردازی در زمینه نقد فلسفه علم سیاست مدرنیستی، به ویژه دانش پوزیتیویستی با خاستگاه، جایگاه و نقش و آثار همچنان تأثیرگذار و بلکه تعیین کننده آن

  

کتاب علم مدنی فارابی، نظریه پردازی در زمینه نقد فلسفه علم سیاست مدرنیستی، به ویژه دانش پوزیتیویستی با خاستگاه، جایگاه و نقش و آثار همچنان تأثیرگذار و بلکه تعیین کننده آن بوده و در عین حال بازآمدی فلسفه و نظریه علمی- سیاسی فاضله و متعالی فارابی تا صدرایی به عنوان رهیافت و بلکه پارادایم رقیب و مدعی است. در این اثر، وجوه گوناگون این نظریه و نظام علمی- سیاسی مورد واکاوی شالوده ای قرار می گیرند. طرح و تبیین مبسوط علم سیاست یا علم مدنی متعالی فارابی، عموماً و خصوصاً سیر و ساختار فلسفه و علم متعالی سیاسی صدرایی و تا فلسفه و علم سیاسی متعالی و راهبردی امام خمینی(ره)، خود موضوع بحث مستقلی دیگر در این کتاب می باشد. این کتاب از پنج فصل سامان یافته است: فصل اول: مفاهیم و کلیات؛ فصل دوم: علم مدنی در دیدگاه فارابی؛ فصل سوم: جامعه شناسی در دیدگاه کنت؛ فصل چهارم: واقعیت و هنجار در علم مدنی فارابی و جامعه شناسی کنت؛ فصل پنجم: روش شناسی فارابی و کنت.


علم مدنی، علم سیاست به معنای جامع و همه جانبه  بوده و نظام علوم سیاسی را  اعم از انسان شناسی سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، علم مدینه یا کشور و علم دولت و نیز روابط بین الملل در سطح امت و جهانیست. موضوع کتاب حاضر؛  در زمینه فلسفه علم سیاست یعنی هستی شناسی و چیستی شناسی این علم و معرفت شناسی و روش شناسی آن محسوب می شود. حد بحث، طرح رویکرد علمی سیاسی فارابی و رهیافت علم سیاست متعالی و متعادل وی می باشد. علمی راهبردی که از فارابی تا حکمت متعالیه سیاسی ملاصدرا امتداد داشته و با سیاست متعالی حضرت امام خمینی(ره)  سیر متکامل خویش را طی نموده و به مراحل کمال ساختاری پیشا مهدوی خود دست یافته است. نگرشی سیاسی و علمی که با گرایش عملی سیاسی، نخست نهضت اسلام ایران را به تعبیر میشل فوکوی فرانسوی؛ به عنوان نخستین انقلاب پسامدرن، نوآمد و در عین حال سخت کارامد و اثر بخش را ایجاب و ایجاد نمود و آنگاه به ترسیم و تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران موفق گردید. نظریه و نظامی که دغدغه و داعیه توسعه متعادل و متعالی را داشته و هم اینک در چشم انداز بلند گستر خویش در جهت ایجاد تمدن جهانی اسلامی و زمینه ساز مهدوی، با چالش ارتقای کارامدی سیاسی خود مواجه است. این پارادایم فلسفی علمی و عملی سیاسی به عنوان برترین گزینه و جایگزین هر گونه پارادایم موجود و یا مدعی در این زمینه محسوب می گردد. بویژه در مواجهه با بحران تا حد بن بست نسبیت مطلق و نیهیلیسم معرفتی، روشی و علمی سیاسی پوزیتیویستی مدرنیستی و ضد پوزیتیویستی پسامدرنیستی متعارف و هژمونی جاری و جهانی آن . روش مقایسه ای و در حقیقت با نقادی رهیافت و نظریه رقیب یعنی علم پوزیتیویستی جامعه و سیاست اگوست کنت فرانسوی(قرن 19م.)، بزرگترین شخصیت شاخص علم سیاست اثباتی و نقطه اوج آن، تعادل و تعالی رویکرد و رهیافت علمی سیاسی اسلامی ایرانی فارابی و در عین حال ظرفیت والای آن را در پاسخگویی به نیازهای علمی و عملی سیای عصر و نسل حاضر و پیش رو و به عنوان جایگزین(آلترناتیو)متناسب نشانه رفته و نشان می دهد. فلسفه گزینش جامعه شناسی پوزیتیویستی کنت و نقادی و مقایسه میان آن با علم مدنی فارابی، این بوده که در جهان معاصر، از سویی، جامعه شناسی جدید وعلم طبیعی سیاسی و نمودشناسانه کنت نقطه اوج نگاه و علم سیاسی طبیعی مدرنیستی محسوب شده که با نیکولو ماکیاول ایتالیایی(قرن15م.) و با انگاره ارگانیکی وی در دوران جدید و در غرب آغاز شده و با انگاره مکانیکی توماس هابس انگلیسی(قرن17م.)تحول و تحکیم گردید و در پوزیتیویسم کنت و علم طبیعی سیاسی وی و با انگاره مهندسی او بحد نهایی کمال خویش رسیده است. علم و انگاره ای ماتریالیستی و اومانیستی و باتبع سکولاریستی و لائیستی با رهیافت تک ساحتی که در تعبیر فارابی؛ پنداری و شبه علمی سیاسی و تفلسفی به شمار می آید. پنداره ای که در صورت تداوم به توهم و سوفیسم سیاسی و علمی سیاسی  و نسبیت مطلق و نیهیلیسم معرفتی، روشی و فلسفی سیاسی کشیده شده و می کشاند. بدانسان که هم اینک تمامیت علم و دانش سیاسی و نیز سیاست های پوزیتیویستی از طرفی با چالش پست مدرنیسم رو در رو بوده و از دیگر با چشم انداز رادیکالیسم نومحافظه کاری گرفتار و  دست به گریبان هستند. از دیگر سوی، چنان چه  در مورد سنت اثبات گرایی، تحصلی و نمودگرای نیز جریان دارد، علیرغم انتقادات و نیز تهاجمات گوناگون، سنگین  و چه بسا پی در پی باز همچنان متن اصلی گفتمان علمی سیاسی بوده و پارادایم غالب به شمار می آید. چرا که خواه مکاتب انتقادی فرانکفورت و حتی لئواشتراوسی ها و نیز اصلاحات رفتار گرایی و مابعد رفتار گرایی تا سرحد ابطال پذیری پوپری و خواه  اگزیستانسیالیسم از کی کگارد به بعد، فنومنولوژی و پدیدار شناسی و در واقع بودشناسی هوسرلی، معناکاوی هایدگری و نیز نظریه هرمنوتیکی اعم از هرمنوتیک ذات گرای هیرشی و هرمنوتیک نسبی و تاریخ گرای گادامری و آنگاه نظریه گفتمان اگرچه هر کدام؛ از نگاهی و به گونه ای، به منازعه با نمودگرایی اثباتی و شیء وارگی، طبیعت انگاری  و ابزارگونگی پرداخته و در تخریب یا تضعیف ارکان و مبانی آن کوشیده اند، لکن به سبب برخورد جزیی، یا صوری و یا صرفا سلبی، بسان طبیعت انکاری هرمنوتیکی و مانند این ها، همگی از ارایه نظریه مبنایی و جامعه با استواری در خور و هژمونی آن باز مانده و در مقام ایجاب، موفق به ایجاد و ارایه چنین نظام نظریه ای از جمله در زمینه علمی و عملی سیاسی و بویژه فلسفی سیاسی ناتوان می نمایند. تا جایی که پست مدرنیسم بخصوص از میشل فوکوی فرانسوی(84-1926م.) به عنوان پیشگام و چهره شاخص این گرایش، که خود تحت تاثیر نظریه سیاسی و انقلاب اسلامی ایران و معنا گرایی و نوآمدی آن قرار گرفته و نیز از نگاه گفتمانی؛ امکان و ضرورت و در نتیجه فایده این چنین نظریه و نظامی را زیر سئوال برده و بلکه آن ها را تحت عناوین متاتئوری، تئوری بزرگ و فراگیر و همانند این ها، از اساس نفی کرده و حتی توهم، اسطوره و منفی انگاشته و سبب تحدید و تحریف می پندارند. صد البته این پنداره های ادعایی ، نوعا برهانی نبوده و چه بسا اشکال در نظریه های متعارف  و وارد بودن اشکالات منتقدین، معترضین و معارضین را از یک طرف و ناتوانی مخالفین در تبیین نظریه علمی متناسب، به سبب ضعف یا فقدان و یا به علت اشکالات مبانی نظری و فلسفی علمی و سیاسی یا اجتماعی و انسانی و حتی عمومی، از طرف دیگر، بایستی منشاء این انکار و نهیلیسم مدرن و فرامدرن سیاسی و علمی و معرفتی سیاسی دانست. چالش و چشم اندازی که نگاه و نظریه علمی سیاسی متعالی فارابی  قادر به پاسخ گویی تمامی پرسش ها و اشکالات موجود و مفروض یا محتمل و جایگزینی تمامی آن نگاه ها و نظریه های متعارض می باشد. اثر حاضر، جامع ترین، جدی ترین و جدیدترین نقادی و متقابلا نظریه پردازی در زمینه نقد فلسفه علم سیاست مدرنیستی بوِیژه دانش پوزیتیویستی با خاستگاه ، جایگاه و نقش و آثار همچنان تاثیر گذار و بلکه تعیین کننده آن و در همین حال  بازامدی فلسفه و نظریه علم و علمی سیاسی متعالی فارابی به عنوان رهیافت و بلکه پارادایم رقیب و مدعی است. در این اثر، وجوه گوناگون ان نظریه و نظام علمی سیاسی مورد واکاوی شالوده ای قرار می گیرند. طرح و تبیین مبسوط علم سیاست یا علم مدنی متعالی فارابی، عموما و خصوصا از فارابی تا فلسفه(و)علم متعالی سیاسی صدرایی و تا فلسفه(و)علم سیاسی متعالی؛ راهبردی و امامت امام خمینی خود موضوع مبحث مستقلی دیگری در تداوم و تکمیل این اثر می تواند باشد.

پیش درامد
علم مدنی، علم سیاست به معنای جامع و همه جانبه بوده و نظام علوم سیاسی را اعم از انسان شناسی سیاسی، جامعه شناسی سیاسی، علم مدینه یا کشور و علم دولت و نیز روابط بین الملل در سطح امت و جهانیست. موضوع کتاب حاضر؛  در زمینه فلسفه علم سیاست یعنی هستی شناسی و چیستی شناسی این علم و معرفت شناسی و روش شناسی آن محسوب می شود. حد بحث، طرح رویکرد علمی سیاسی فارابی و رهیافت علم سیاست متعالی و متعادل وی می باشد. علمی راهبردی که از فارابی تا حکمت متعالیه سیاسی ملاصدرا امتداد داشته و با سیاست متعالی حضرت امام خمینی(ره) سیر متکامل خویش را طی نموده و به مراحل کمال ساختاری پیشا مهدوی خود دست یافته است. نگرشی سیاسی و علمی که با گرایش عملی سیاسی، نخست نهضت اسلام ایران را به تعبیر میشل فوکوی فرانسوی؛ به عنوان نخستین انقلاب پسامدرن، نوآمد و در عین حال سخت کارامد و اثر بخش را ایجاب و ایجاد نمود و آنگاه به ترسیم و تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران موفق گردید. نظریه و نظامی که دغدغه و داعیه توسعه متعادل و متعالی را داشته و هم اینک در چشم انداز بلند گستر خویش در جهت ایجاد تمدن جهانی اسلامی و زمینه ساز مهدوی، با چالش ارتقای کارامدی سیاسی خود مواجه است. این پارادایم فلسفی علمی و عملی سیاسی به عنوان برترین گزینه و جایگزین هر گونه پارادایم موجود و یا مدعی در این زمینه محسوب می گردد. بویژه در مواجهه با بحران تا حد بن بست نسبیت مطلق و نیهیلیسم معرفتی، روشی و علمی سیاسی پوزیتیویستی مدرنیستی و ضد پوزیتیویستی پسامدرنیستی متعارف و هژمونی جاری و جهانی آن . روش مقایسه ای و در حقیقت با نقادی رهیافت و نظریه رقیب یعنی علم پوزیتیویستی جامعه و سیاست اگوست کنت فرانسوی(قرن 19م.)، بزرگترین شخصیت شاخص علم سیاست اثباتی و نقطه اوج آن، تعادل و تعالی رویکرد و رهیافت علمی سیاسی اسلامی ایرانی فارابی و در عین حال ظرفیت والای آن را در پاسخگویی به نیازهای علمی و عملی سیای عصر و نسل حاضر و پیش رو و به عنوان جایگزین(آلترناتیو)متناسب نشانه رفته و نشان می دهد. فلسفه گزینش جامعه شناسی پوزیتیویستی کنت و نقادی و مقایسه میان آن با علم مدنی فارابی، این بوده که در جهان معاصر، از سویی، جامعه شناسی جدید وعلم طبیعی سیاسی و نمودشناسانه کنت نقطه اوج نگاه و علم سیاسی طبیعی مدرنیستی محسوب شده که با نیکولو ماکیاول ایتالیایی(قرن15م.) و با انگاره ارگانیکی وی در دوران جدید و در غرب آغاز شده و با انگاره مکانیکی توماس هابس انگلیسی(قرن17م.)تحول و تحکیم گردید و در پوزیتیویسم کنت و علم طبیعی سیاسی وی و با انگاره مهندسی او بحد نهایی کمال خویش رسیده است. علم و انگاره ای ماتریالیستی و اومانیستی و باتبع سکولاریستی و لائیستی با رهیافت تک ساحتی که در تعبیر فارابی؛ پنداری و شبه علمی سیاسی و تفلسفی به شمار می آید. پنداره ای که در صورت تداوم به توهم و سوفیسم سیاسی و علمی سیاسی  و نسبیت مطلق و نیهیلیسم معرفتی، روشی و فلسفی سیاسی کشیده شده و می کشاند. بدانسان که هم اینک تمامیت علم و دانش سیاسی و نیز سیاست های پوزیتیویستی از طرفی با چالش پست مدرنیسم رو در رو بوده و از دیگر با چشم انداز رادیکالیسم نومحافظه کاری گرفتار و  دست به گریبان هستند. از دیگر سوی، چنان چه  در مورد سنت اثبات گرایی، تحصلی و نمودگرای نیز جریان دارد، علیرغم انتقادات و نیز تهاجمات گوناگون، سنگین و چه بسا پی در پی باز همچنان متن اصلی گفتمان علمی سیاسی بوده و پارادایم غالب به شمار می آید. چرا که خواه مکاتب انتقادی فرانکفورت و حتی لئواشتراوسی ها و نیز اصلاحات رفتار گرایی و مابعد رفتار گرایی تا سرحد ابطال پذیری پوپری و خواه  اگزیستانسیالیسم از کی کگارد به بعد، فنومنولوژی و پدیدار شناسی و در واقع بودشناسی هوسرلی، معناکاوی هایدگری و نیز نظریه هرمنوتیکی اعم از هرمنوتیک ذات گرای هیرشی و هرمنوتیک نسبی و تاریخ گرای گادامری و آنگاه نظریه گفتمان اگرچه هر کدام؛ از نگاهی و به گونه ای، به منازعه با نمودگرایی اثباتی و شیء وارگی، طبیعت انگاری  و ابزارگونگی پرداخته و در تخریب یا تضعیف ارکان و مبانی آن کوشیده اند، لکن به سبب برخورد جزیی، یا صوری و یا صرفا سلبی، بسان طبیعت انکاری هرمنوتیکی و مانند این ها، همگی از ارایه نظریه مبنایی و جامعه با استواری در خور و هژمونی آن باز مانده و در مقام ایجاب، موفق به ایجاد و ارایه چنین نظام نظریه ای از جمله در زمینه علمی و عملی سیاسی و بویژه فلسفی سیاسی ناتوان می نمایند. تا جایی که پست مدرنیسم بخصوص از میشل فوکوی فرانسوی(84-1926م.) به عنوان پیشگام و چهره شاخص این گرایش، که خود تحت تاثیر نظریه سیاسی و انقلاب اسلامی ایران و معنا گرایی و نوآمدی آن قرار گرفته و نیز از نگاه گفتمانی؛ امکان و ضرورت و در نتیجه فایده این چنین نظریه و نظامی را زیر سئوال برده و بلکه آن ها را تحت عناوین متاتئوری، تئوری بزرگ و فراگیر و همانند این ها، از اساس نفی کرده و حتی توهم، اسطوره و منفی انگاشته و سبب تحدید و تحریف می پندارند. صد البته این پنداره های ادعایی ، نوعا برهانی نبوده و چه بسا اشکال در نظریه های متعارف و وارد بودن اشکالات منتقدین، معترضین و معارضین را از یک طرف و ناتوانی مخالفین در تبیین نظریه علمی متناسب، به سبب ضعف یا فقدان و یا به علت اشکالات مبانی نظری و فلسفی علمی و سیاسی یا اجتماعی و انسانی و حتی عمومی، از طرف دیگر، بایستی منشاء این انکار و نهیلیسم مدرن و فرامدرن سیاسی و علمی و معرفتی سیاسی دانست. چالش و چشم اندازی که نگاه و نظریه علمی سیاسی متعالی فارابی قادر به پاسخ گویی تمامی پرسش ها و اشکالات موجود و مفروض یا محتمل و جایگزینی تمامی آن نگاه ها و نظریه های متعارض می باشد. اثر حاضر، جامع ترین، جدی ترین و جدیدترین نقادی و متقابلا نظریه پردازی در زمینه نقد فلسفه علم سیاست مدرنیستی بوِیژه دانش پوزیتیویستی با خاستگاه ، جایگاه و نقش و آثار همچنان تاثیر گذار و بلکه تعیین کننده آن و در همین حال  بازامدی فلسفه و نظریه علم و علمی سیاسی متعالی فارابی به عنوان رهیافت و بلکه پارادایم رقیب و مدعی است. در این اثر، وجوه گوناگون ان نظریه و نظام علمی سیاسی مورد واکاوی شالوده ای قرار می گیرند. طرح و تبیین مبسوط علم سیاست یا علم مدنی متعالی فارابی، عموما و خصوصا از فارابی تا فلسفه(و)علم متعالی سیاسی صدرایی و تا فلسفه(و)علم سیاسی متعالی؛ راهبردی و امامت امام خمینی خود موضوع مبحث مستقلی دیگری در تداوم و تکمیل این اثر می تواند باشد. 

سرشناسه:صدرا، علیرضا، ‏‫۱۳۳۷ -‏
‏عنوان و نام پدیدآور:علم مدنی فارابی/ علیرضا صدرا ؛ پژوهشکده نظام‌های اسلامی، گروه علمی سیاست ؛ ارزیابان علمی نجف لک‌زایی، غلامرضا بهروزلک، محسن مهاجرنیا ؛ ویراستار علمی محسن مهاجرنیا.
‏مشخصات نشر:تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‏‫، ۱۳۸۷.‬
‏مشخصات ظاهری:‏‫۴۷۱ ص.‬
‏شابک:‏‫۵۰۰۰۰ ریال ‬‬:‏ ‫‬‭978-964-2982-24-0
‏وضعیت فهرست نویسی:برونسپاری(فاپا)
‏یادداشت:‏‫پشت جلد به انگلیسی: ‭Alireza sadri.Civil knowledge al - farab.
‏یادداشت:کتابنامه: ص. [۴۴۷] - ۴۶۴؛ همچنین به صورت زیرنویس.
‏یادداشت:نمایه.
‏موضوع:فارابی، محمدبن‌محمد، ۲۶۰؟ - ۳۳۹ق. -- نظریه‌ درباره مدینه فاضله.
‏موضوع:فارابی، محمدبن‌محمد، ۲۶۰؟ - ۳۳۹ق. -- نظریه‌های سیاسی و اجتماعی.
‏موضوع:ک‍ن‍ت‌، اگ‍وس‍ت‌، ۱۷۹۸-۱۸۵۷م‌.
‏موضوع:Comte, Auguste
‏موضوع:جامعه‌شناسی
‏موضوع:مدینه فاضله
‏شناسه افزوده:سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
‏رده بندی دیویی:‏‫‬‭۱۸۹/۱
‏‫BBR۳۲۹‭‬ ‭/م۴‏‫‬‭‬‭ص۴ ۱۳۸۷
‏شماره کتابشناسی ملی:‎۱‎۱‎۹‎۰‎۸‎۴‎۳

©2023 . All Rights Reserved